Reumatoidalne zapalenie stawów

Reumatoidalne zapalenie stawów występuje około 4 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn, a dotyczy od jednego do dwóch procent całej populacji. Jakie są jego objawy i jak je leczyć?

Reumatoidalne zapalenie stawów to choroba reumatyczna o podłożu autoimmunologicznym, której łacińska nazwa brzmi polyarthritis reumatoidea. Niegdyś nazywana była gośćcem przewlekle postępującym. Jest to przewlekła choroba całego organizmu, z okresami zaostrzeń i remisji (ustąpienia ostrych objawów). W niektórych przypadkach choroba ta prowadzi do inwalidztwa, a nawet do zgonu. Pojęcie reumatoidalnego zapalenia stawów wprowadził do medycyny w 1892 r. Alfred Baring Garrod. Zgodnie z klasyfikacją, schorzenie to należy do układowych chorób tkanki łącznej. Wśród chorych przeważają ludzie w wieku 40-60 lat, w większości są to kobiety. Proces zapalny dotyczy błony maziowej stawów, w której powstają nacieki limfocytów i komórek plazmatycznych. Błona ulega pogrubieniu i powoduje ograniczenie ruchomości stawu. W przebiegu choroby występuje osteoporoza oraz nadżerki nasad kostnych. Poprzez zmniejszenie ruchomości stawów, dochodzi do zaniku mięśni, w okolicy zmienionego chorobowo stawu.

Przyczyny i objawy

Właściwie specjaliści nie potrafią udzielić jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, co wywołuje to schorzenie. Mogą tu mieć znaczenie czynniki genetyczne (występowanie tej choroby w rodzinie) i hormonalne, a także palenie papierosów oraz długotrwałe napięcia nerwowe. Ważna jest też rola zakażenia wirusowego, ale ta kwestia nie jest jeszcze dokładnie zbadana. W ostatnich latach mówi się o tym, że w reumatoidalnym zapaleniu stawów mamy do czynienia z pobudzeniem przez nieznany antygen zewnątrzustrojowy niektórych klonów komórek zapalnych. Inna teoria głosi, że przyczyną jest zakłócenie procesu apoptozy (czyli zaprogramowanej śmierci komórki). Najbardziej charakterystyczne dla tej choroby są objawy związane ze stawami. Typowa jest ich lokalizacja w małych stawach dłoni. Zmiany są najczęściej symetryczne. Występuje obrzęk, ból, sztywność, zwłaszcza w godzinach porannych. W zaawansowanych stadiach palce ustawiają się w jednym kierunku (w stronę kości łokciowej). Nazywamy to odchyleniem łokciowym. Charakterystyczne są też zaniki mięśni. Ostatecznie dłoń staje się niesprawna, a drobne stawy usztywnione. W 20% przypadków pod skórą, szczególnie na łokciach i kolanach oraz w innych miejscach narażonych na ucisk, pojawiają się guzki reumatoidalne. Ze stawami są związane także torbiele Bakera spotykane w dole podkolanowym. Przyczyną powiększenia obwodu kolana jest wtedy przepuklina torebki stawowej.

Objawami tej choroby są:

poranna sztywność stawów, obrzęk (zapalenie) stawu obejmujący co najmniej 3 lub więcej stawów, lokalizacja zmian w nadgarstkach, śródręczu lub w palcach, zmiany radiologiczne, guzki reumatoidalne, obecność czynnika reumatoidalnego.
Jeśli chory spełnia co najmniej 4 z tych kryteriów, to lekarz rozpoznaje reumatoidalne zapalenie stawów.

Leczenie

W reumatoidalnym zapaleniu stawów stosuje się:
-leczenie farmakologiczne – niesterydowymi lekami przeciwzapalnymi oraz lekami modyfikującymi proces zapalny (sulfasalazyna, sole złota,
-D-penicylamina, glikokortykosterydy, leki przeciwmalaryczne, leki immunosupresyjne);
-zabiegi operacyjne o charakterze profilaktyczno-leczniczym i korekcyjno-rekonstrukcyjnym;
-kinezyterapię (leczenie ruchem);
-światłolecznictwo (nagrzewania lampą sollux);
-okłady parafinowe;
-krioterapię (leczenie niską temperaturą);
-elektrolecznictwo (leczenie za pomocą prądu);
-masaże;
-specjalną dietę z kwasami tłuszczowymi omega-3,
-kąpiele solankowe, siarczkowo-siarkowodorowe w uzdrowiskach (nie wolno natomiast korzystać z borowin);
-psychoterapię.