Pedagogika waldorfska

Zapewne każdy z nas kiedyś o niej słyszał. W Polsce istnieją obecnie dziesiątki szkół i przedszkoli, które kształcą dzieci w myśl jej idei. Co tak naprawdę oznacza i czym różni się od tradycyjnej pedagogiki?

Jak powstała

Jej twórcą był Rudolf Steiner, austriacki filozof i wizjoner. Siódmego września 1919 roku wygłosił on swoje przemówienie, w którym przedstawił główne założenia nowej idei kształcenia dzieci, co spotkało się z dużym entuzjazmem wśród pracowników pobliskiej fabryki Waldorf-Astoria. Idąc za ciosem Steiner stworzył swoją własną szkołę, która swoją nazwę przejęła od tej fabryki i do dziś znana jest na całym świecie jako pedagogika waldorfska. Pedagogika ta wyłoniła się w ramach reformatorskiego ruchu pedagogicznego skupiającego wokół siebie przedstawicieli różnych koncepcji i kierunków, których łączyło przekonanie, że dziecko powinno stać się podmiotem w procesie wychowania i nauczania, a proces ten powinien uwzględniać właściwości psychiczne, indywidualne potrzeby i zainteresowania dziecka, odwoływać się do jego aktywności i dawać mu szansę twórczego działania. Wartości i założenia stanowiące podstawę działań pedagogicznych w przedszkolach i szkołach waldorfskich odwołują się do podstawowych wartości tworzących zdrowe społeczeństwo, takich jak poszanowanie osoby, szacunek dla pracy i twórczości, czy rozumienie odmienności. Głównym zadaniem tej pedagogiki jest żywe pielęgnowanie zrozumienia istoty człowieka i jego rozwoju w powiązaniu ze światem i społeczeństwem. Celem zatem jest przede wszystkim wspieranie wszechstronnego rozwoju dziecka, rozumianego jako rozwój trzech sfer: myślenia, uczuć i woli. Charakterystyczne dla pedagogiki waldorfowskiej jest przywiązywanie dużej wagi do działań artystycznych (malowanie, rysowanie form, śpiewanie, gra na instrumentach, eurytmia), a także uczenia poprzez praktyczne działanie (prace ręczne, warsztaty – praca z drewnem, pielęgnacja ogrodu). Podkreśla się rolę rytmu w zdrowym kształtowaniu nauczania. Specyfiką szkół waldorfowskich jest m.in: brak ocen; brak podręczników; edukacja zintegrowana na przestrzeni szkoły podstawowej, a nie tylko w młodszych klasach; charakterystyczny rytm dnia.

Jej założenia

-Szkoła powinna być wolna, samorządna i zarządzana przez nauczycieli, rodziców oraz prowadzące szkołę stowarzyszenie,
-Nauczanie dostosowane jest do potrzeb i możliwości uczniów,
-W programie znajdują się także zajęcia praktyczne, nauka rzemiosła, lekcje technologii,
-Występują cykle tematyczne: jeden przedmiot realizowany jest przez kilka tygodni w trakcie tzw. lekcji głównej,
-Brak drugoroczności, ocen cyfrowych i podręczników,
-Bardzo ważną rolę pełnią rozmaite szkolne uroczystości,
-W szkołach podstawowych nauczyciele wychowawcy prowadzą zajęcia z różnych przedmiotów ogólnokształcących (oddzielną grupę stanowią nauczyciele przedmiotów artystycznych, praktycznych, języków obcych),
-Głównym narzędziem nauczyciela jest żywe słowo,
-Najważniejszy cel to harmonijny rozwój każdego ucznia,
-Dzieci uczą się nie tylko głową: kładzie się tu nacisk na swobodną twórczą zabawę, doświadczenie, wykonywanie prac domowych, rymowanki, aktywności artystyczne. Gdy w naukę zaangażowany jest cały organizm, dziecko rozwija się równomiernie i harmonijnie,
-Zabawa jest najważniejszą: sposób zabawy we wczesnym dzieciństwie ma duży wpływ na sposób życia w świecie dorosłym. Przedszkola i szkoły waldorfskie stwarzają dziecku warunki i możliwości do rozwoju fantazji i indywidualności, współpraca z rodzicami ma duże znaczenie w pedagogice waldorfskiej, rodzice uczestniczą w podejmowaniu decyzji dotyczących funkcjonowania przedszkola. Dla rodziców organizowane są cykliczne spotkania i wykłady.