Nobel za in vitro
Tegoroczną nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii otrzymał brytyjski biolog i fizjolog, twórca metody zapłodnienia pozaustrojowego – Robert Geoffrey Edwards. Wspólnie z Patrickiem Steptoe dokonał on pierwszego zapłodnienia in vitro, z którego 25 lipca 1978 r. narodziło się pierwsze „dziecko z probówki” – Louise Brown. Dlaczego ta metoda budzi tak wiele kontrowersji i co tak naprawdę oznacza dla przeciętnej rodziny?
Czym jest in vitro
Słowo in vitro tłumaczone z łąciny oznacza „w szkle”. Jest to metoda zapłodnienia polegająca na doprowadzeniu do połączenia komórki jajowej i plemnika w warunkach laboratoryjnych, poza żeńskim układem rozrodczym. Zarodki uzyskane w wyniku takiego zapłodnienia są potem umieszczane w macicy. Zapłodnienie to składa się z czterech faz, które trwają łącznie około czterech tygodni i są to:
-stymulacja hormonalna,
-pobrania dojrzałych komórek jajowych,
-przeprowadzenie zapłodnienia,
-umieszczenia zapłodnionych komórek jajowych w macicy.
Za pomocą tej metody na całym świecie poczętych zostało około cztery miliony dzieci. Najczęściej z tej metody korzystają rodziny, w których pojawił się problem: niedrożności lub usunięcia jajowodów, ciężkiej postaci endometriozy, donacji komórki jajowej czy obniżonej jakości nasienia u mężczyzny. Tegoroczne nagrody Nobla wręczone zostaną tradycyjnie w kolejną rocznicę śmierci jej funadatora – 10 grudnia. Te prestiżowe wyróżnienia – ufundowane przez inżyniera i wynalazcę Alfreda Bernharda Nobla – są przyznawane przez Szwedzką Akademię już od 109 lat. Nobel z dziedziny medycyny i fizjologii jest jedną z pięciu oryginalnych Nagród Nobla ustanowionych w testamencie Alfreda Nobla, zmarłego w 1896 roku. Laureaci nagrody są wybierani przez Zgromadzenie Noblowskie Instytutu Karolinska, w skład którego wchodzi 50 profesorów tej instytucji. Ciałem wykonawczym Zgromadzenia jest Komitet Noblowski, który składa się z pięciu członków wybranych przez Zgromadzenie. Jako uzasadnienie przyznania nagrody Edwardowi, członkowie Komitetu napisali: „Jego osiągnięcia umożliwiły leczenie niepłodności, schorzenia, które dotyczy dużej części ludzkości, ponad 10 proc. par na całym świecie.” Po sukcesie z 1978 roku Edwards pracował wiele lat nad udoskonaleniem metody zapłodnienia in vitro, po czym udostępnił wyniki swoich badań lekarzom na całym świecie. Dzięki temu na świat przyszło już ponad 4 mln. dzieci. Sama Louise Brown w 2006 roku urodziła syna, który został poczęty w sposób naturalny.
Etyka a in vitro
Prof. Edwards od początku był świadom etycznych wyzwań, jakie niesie jego technika. Napisał wspólnie z prawnikiem Davidem Sharpem wizjonerski artykuł, w którym rozważał wiele za i przeciw w związku z in vitro i proponował, by badania nad ludzkimi embrionami i zarodkowymi komórkami macierzystymi były prowadzone zgodnie ze ścisłymi wskazaniami etycznymi. Zadbał też o to, by w jego własnej Bourn Hall Clinic utworzyć Komitet Etyczny. Kościół katolicki sprzeciwia się wszelkim formom zapłodnienia in vitro, gdyż, podobnie jak w przypadku antykoncepcji, narusza ono naturalny związek współżycia seksualnego pary małżeńskiej oraz prokreacji. Kongregacja Nauki Wiary w instrukcji Dignitas personae (łac. Godność osoby) głosi, że niszczenie niewykorzystanych zarodków jest równoznaczne z pozbawieniem życia jednostek ludzkich. Kościół katolicki uważa, że małżeństwa u których zdiagnozowano niepłodność powinny zaakceptować ten stan, włączając się jednocześnie w działania społeczne lub adoptując opuszczone dzieci. Watykan ostro skrytykował przyznanie tej nagrody Edwardowi za prace nad In vitro, zwracając uwagę na moralne aspekty takiego zapłodnienia. W Polsce niestety nie prowadzi się statystyk, pokazujących ile par korzysta z tego zabiegu. Jest on jednak bardzo popularny w naszym kraju a dla wielu okazuje się być jedynym rozwiązaniem problemu z zapłodnieniem i rodzicielstwem.