Jean Piaget i jego rewolucyjny sposób myślenia o dziecięcym umyśle

Jean Piaget był psychologiem i badaczem, który na zawsze zmienił sposób postrzegania dziecięcego umysłu. Jego teorie dotyczące rozwoju poznawczego dzieci zrewolucjonizowały świat i sprawiły, że więcej wiemy o tym jak nasz maluch poznaje otaczającą go rzeczywistość. Czego dokładnie dotyczyły jego tezy i co z nich wynika dla współczesnej mamy?

Trochę historii

Jean Piaget to niewątpliwie jedna z wybitnych osobowości naukowych naszego stulecia. Wywarł on wielki wpływ na współczesną psychologię i filozofię. Rzesze następców Piageta przyrównywały jego rolę w psychologii do roli Newtona w fizyce. Jest on twórcą takich pojęć jak: schemat, akomodacja, asymilacja, równowaga. Jego prace miały kolosalne znaczenie dla zrozumienia procesów rozwoju myślenia formalnego i wywarły wpływ na dydaktykę. Na podstawie obserwacji trójki swoich dzieci, Piaget wyodrębnił cztery kolejne stadia rozwoju poznawczego. Rozwój myślenia formalnego dziecka przebiega etapami. Wszystkie dzieci przechodzą przez te etapy po kolei, aczkolwiek tempo przechodzenia może być różne. Tempo to, chociaż w pewnym stopniu zależne od indywidualnego doświadczenia dziecka, jest zdeterminowane przez biologiczne procesy dojrzewania. Rozwój myślenia formalnego nie może i nie powinien być istotnie przyspieszany. Ma on swój biologiczny zegar, który bije pomimo wpływów mowy i oddziaływania otoczenia społecznego. Aby rozwinąć i osiągnąć dojrzałość intelektualną, dziecko musi przejść przez cztery uporządkowane i następujące po sobie stadia.

Etapy rozwoju poznawczego dziecka

Okres sensomotoryczny (inteligencji praktycznej)

– trwa od urodzenia do drugiego roku życia. W tym stadium kształtują się czynności motoryczne, zaczyna się rozwój wyobrażeń o przedmiotach, co stanowi punkt wyjścia do przyszłego rozwoju pojęć. Dziecko opanowuje zasadę stałości przedmiotów dzięki powstawaniu sensomotorycznych schematów operacji na konkretnych przedmiotach z najbliższego otoczenia. Co to oznacza w praktyce? Dziecko w tym czasie zaczyna rejestrować kolejność następujących po sobie zdarzeń i zaczyna myśleć przyczynowo. Jego pamięć jest niestety jeszcze bardzo słabo rozwinięta.

Okres przedoperacyjny (inteligencji reprezentującej)

– trwa od drugiego do siódmego roku życia. W tym okresie dziecko opanowuje język, uczy się myślowych przedstawień i może wyobrażać sobie przebieg działania bez wykonywania go. Rozwijają się pewne pojęcia topologiczne jak: blisko – daleko, razem – oddzielnie, czasowe: przedtem – potem. Występuje odróżnianie figur geometrycznych: koło, trójkąt, kwadrat. Występuje brak odwracalności procesów myślowych. Wiąże się on z egotyzmem dziecięcym. Dziecko nie potrafi odwrócić sytuacji i spojrzeć na nią z innego, niż własny punkt widzenia.

Okres operacji konkretnych

– trwa od siódmego do jedenastego roku życia. Dziecko rozumie już prawo niesprzeczności, potrafi zastosować prawo przechodniości, umie uporządkować obiekty według jakiejś relacji. Rozwijają się podstawowe dla logicznego myślenia pojęcia. Wnioskuje prawidłowo na podstawie przesłanek, które uznaje za prawdziwe. Na tym etapie kształtują się takie pojęcia fizyczne jak np. pojęcie zachowania masy, ciężaru i objętości. Dziecko rozumie pojęcie zawierania. Odróżnia całość od części. Kształtuje się pojęcie liczb całkowitych.

Okres operacji formalnych

rozpoczyna się po jedenastym roku życia i nie każdy go doświadcza. Charakteryzuje się ono wykształceniem myślenia logicznego, operującego pojęciami abstrakcyjnymi. Dziecko może wykonywać operacje, które wykraczają poza bezpośrednie doświadczenie, co pozwala na pojawianie się rozumowań polegających na myślowym sprawdzaniu stawianych hipotez.