Poznaj Świętego Mikołaja

Święta to czas, który w sposób oczywisty łączymy z postacią Świętego Mikołaja, wtedy też pojawia się wiele pytań ze strony dzieci dotyczących jego osoby. Kim był naprawdę i gdzie mieszkał? Czy w innych krajach też się pojawia? Nie wspominając już o pytaniu czy rzeczywiście istnieje i przynosi prezenty.

Często niełatwo na nie odpowiedzieć, bez oszukiwania dziecka, ale też odbierania mu magii świąt. Przywołujemy zatem kilka faktów z historii oraz zwyczajów i tradycji – nie tylko polskich. Wszystko po to, by móc pełniej przedstawić dziecku postać kojarzoną przede wszystkim z czerwonym kubrakiem, wielkim brzuchem i śnieżnobiałą brodą.

Mikołaj historyczny

Mikołaj urodził się w Patras, na terenie dzisiejszej Turcji, ok. 270 roku w zamożnej rodzinie. Znany był z wrażliwości na ludzką krzywdę, zwłaszcza materialną. Po śmierci rodziców szczodrze obdarowywał potrzebujących, wykorzystując rodzinny majątek. Robił to zawsze w sposób uniemożliwiający odkrycie darczyńcy. Został biskupem miasta Mira i z powodu pełnionej funkcji w tradycji znany jest jego wizerunek z charakterystyczną mitrą i pastorałem.

Data 6 grudnia jest dniem śmierci Mikołaja, która miała miejsce między 345 a 352 rokiem. Dla chrześcijan śmierć świętego jest równoznaczna z jego narodzinami dla nieba, dlatego też w tradycji chrześcijańskiej istniał zwyczaj wysyłania do siebie kartek adwentowych z pozdrowieniami w dniu poprzedzającym rocznicę śmierci Mikołaja.

Mikołaj, jakiego znamy w Polsce…

W Polsce panuje zwyczaj obdarowywania prezentami dzieci grzecznych, ich niegrzeczni rówieśnicy mogą liczyć co najwyżej na rózgę lub obierki z ziemniaków. Mikołaj, jeśli się ujawnia, przed wręczeniem prezentu pyta każdego jak się w ostatnim roku sprawował, ale nawet jeśli nie był przykładem dla innych, to może liczyć na upominek. Jest tak, ponieważ Mikołaj po prostu bardzo lubi dzieci, pokłada w nich dużo wiary i ufa, że w następnym roku się poprawią. Jeśli Święty pozostaje w ukryciu, to dary najmłodsi znajdą pod poduszkami, w skarpetkach lub wyczyszczonych butach.

W różnych częściach Polski upominki dzieciom dostarczają różne postacie. Na Pomorzu, Kaszubach, Kujawach i w Wielkopolsce 6 grudnia dary przynosi Mikołaj, ale już w Boże Narodzenie jest to Gwiazdor. Na Górnym Śląsku Gwiazdora zastępuje Dzieciątko, które utożsamiane jest z Jezusem Chrystusem. Podobnie jest w Małopolsce, gdzie w nocy z 5 na 6 grudnia niespodzianki dla grzecznych dzieci zostawia Mikołaj, a w święta bożonarodzeniowe robi to Aniołek. Centralną Polskę razem ze stolicą Mikołaj odwiedza 24 grudnia, w Wigilię Bożego Narodzenia.

…i jakiego znają inne narody

W Holandii i Belgii Mikołaj znany jest jako Sinterklaas. W ostatnią sobotę listopada przypływa statkiem parowym i zostawia podarki dla grzecznych dzieci w butach, które muszę je wcześniej zostawić przy kominku. Odpowiednikiem Mikołaja w Rosji jest Dziadek Mróz, wykorzystano tam jego podobieństwo do postaci z popularnej bajki. Jak mówi tradycja, w rozdawaniu podarków w noc sylwestrową pomaga mu Śnieżynka. Do Rosji mógł przywędrować jako postać legendy o św. Mikołaju z Azji, ale już w starosłowiańskich mitach pojawiała się postać Zimnika, który był dobrodusznym staruszkiem. Jego sanie ciągnięte są nie przez renifery, a trzy konie. Nie da się ukryć, że swój udział w propagowaniu popularności tej postaci w Rosji miał komunizm, który negował kult świętych, a więc także Mikołaj nie był tam mile widziany.

Włosi natomiast mają Befanę. Kim ona jest? To czarownica, a w zasadzie bardziej wiedźma, choć uśmiechnięta, którą porównać można do Baby Jagi. W nocy z 5 na 6 stycznia lata na miotle roznosząc prezenty grzecznej dziatwie, a dla nieposłusznych ma kawałek węgla, czosnek i cebulę. Aby przekonać ją do siebie, trzeba zostawić na stole mandarynkę lub pomarańczę i kieliszek wina. Według podań miała dołączyć do Trzech Króli, ale nie zdążyła i teraz co roku rozdaje prezenty, które nie trafiły do Jezusa. Podobna do Befany jest niemiecka Frau Berta o wielkich stopach i nosie, która często napędza strachu źle zachowującym się dzieciom. Prezentów przez nią zostawionych trzeba szukać na parapecie, pod schodami albo poduszką. Podobnie jak „zachodni” Mikołaj do domów wchodzi przez komin. Także we Francji zamiast Mikołaja spotkać można kobietę, jest nią Dame Abonde. Ta dobra wróżka rozdaje prezenty w noc sylwestrową, ale czasem wyręczają ją w tym dwaj przyjaciele – Pere Noel i Pre Fouettard. Natomiast naszych sąsiadów z południa, Czechów i Słowaków odwiedza Mikulas, który spływa do nich z nieba po złotej nitce, a towarzyszą mu anioł i czart.

Jak widać, w różnych miejscach na świecie Mikołaj znany jest pod różnymi imionami, a razem z nimi jego postać zmienia się czasem nie do poznania. Nie zmienia się za to fakt, że razem z nadejściem każdej zimy i świąt bożonarodzeniowych Mikołaj pojawia się, bo przecież ktoś musi rozdać prezenty grzecznym dzieciom. Dla nich każde święta i Mikołaj kojarzą się z radosnym czasem pełnym niespodzianek.

Źródło: www.miejscadzieci.pl