Nadpobudliwość psychoruchowa u dziecka

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej u dziecka, nazywany potocznie ADHD (jest to skrót z angielskiego – Attention Deficit Hyperactivity Disorder) można rozpoznać już u niemowląt. Obecnie ten termin jest często nadużywany, nie każde bowiem dziecko, u którego obserwujemy wysoką aktywność ruchową czy zaburzenia koncentracji, jest dotknięte tym schorzeniem. Czym tak naprawdę jest ADHD i jak je rozpoznać?

Przyczyny

Objawy zespołu nadpobudliwości psychoruchowej mogą wystąpić już w okresie niemowlęcym. Dzieci w tym wieku cierpią głównie na zaburzenia snu. Sen jest płytki, łatwo się budzą i z trudem zasypiają. Aktywność motoryczna jest nadmiernie wzmożona, przejawiająca się w szybkich ruchach, żywej gestykulacji i mimice oraz znacznym pobudzeniem emocjonalnym. W wieku poniemowlęcym i przedszkolnym można zauważyć opóźniony rozwój mowy, jąkanie rozwojowe oraz trudności w prawidłowym artykułowaniu głosek. Pełne objawy zespołu hiperkinetycznego kształtują się między czwartym a szóstym rokiem życia. Już wówczas da się zauważyć bezcelowość ruchów, zmienność zainteresowań oraz zaburzenia uwagi. Objawy te szczególnie nasilają się w wieku szkolnym. Obecnie za przyczyny występowania ADHD uważa się wyłącznie te o podłożu biologicznym. Mówimy o nich wtedy, gdy zostanie zaburzona równowaga pomiędzy układami: dopaminowymi i noradrenalinowymi w centralnym układzie nerwowym. Dopamina odpowiada za gotowość do odbioru, napęd ruchowy, koordynację i przekazywanie informacji oraz koncentracji uwagi na wybranym bodźcu. Noradrenalina jest odpowiedzialna za reakcję „walki lub ucieczki”. Pozwala więc, na szybkie rozpoznanie bodźca, który może być zagrożeniem i mobilizuje organizm do działania. Pomaga również skupić się na wszystkim, co nowe i niezwykłe. Nadmiar tego hormonu powoduje stałe pobudzenie organizmu. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej to schorzenie, które badane jest już od prawie 150 lat. Nic więc dziwnego, że pojawiały się różne teorie na temat jego powstania. Ponieważ niektóre objawy mogą występować także u dzieci wychowywanych bez systemów zasad i wartości oraz u tych maltretowanych, niegdyś uważano to również za przyczynę występowania. Obecnie wiadomo, że ADHD ma wyłącznie podłoże biologiczne i nie wynika z błędów wychowawczych.

Objawy

Objawy ADHD są różne i występują w trzech strefach. Po pierwsze w strefie ruchowej. Objawia się to wyraźnym niepokojem ruchowym w zakresie dużej i małej motoryki, niemożności pozostawienia w bezruchu nawet przez krótki czas, bezcelowym chodzeniem, przymusowym wymachiwaniem rękami, bieganiem bez celu, podskakiwaniem. Po drugie w sferze poznawczej. Objawami są wtedy: trudności w skupieniu uwagi, braku wytrwałości w przypadku niedostrzegania bezpośredniej korzyści z działania, pochopności, pobieżności myślenia, przerzucaniu uwagi z obiektu na obiekt, trudności w syntetycznym myśleniu, braku umiejętności planowania, trudności w pisemnym wyrażaniu myśli. Po trzecie w strefie emocjonalnej: nieopanowane, bardzo silne reakcje emocjonalne, wzmożona ekspresja uczuć, wybuchy złości i impulsywność. Z nadpobudliwością mamy do czynienia jedynie wówczas, kiedy dziecko wykazuje powyższe objawy we wszystkich lub prawie wszystkich z trzech wyżej wymienionych stref.

Jak pomóc?

Przede wszystkim niezbędna jest wizyta u specjalisty, którzy pomoże zdiagnozować to schorzenie i wybierze najodpowiedniejszą terapię dla dziecka. Może to być terapia behawioralna, nauczanie wyrównawcze, terapia mowy i języka i niezwykle rzadko leczenie farmakologiczne. Jeżeli chodzi o postawę rodziców, powinni oni pomagać dziecku poprzez: wyznaczanie niezbyt odległych celów, tak aby dziecko się nie zniechęcało, konsekwentne przyzwyczajanie do kończenia każdego rozpoczętego zadania, stała kontrola i przypominanie o zobowiązaniach, pomoc w nauce (odrabianie lekcji w regularnych porach, odseparowanie dziecka od czynników zewnętrznych, które nie pozwalają się skupić).